پیش‌بینی تقاضا و آنالیز نقطه سر به سر در برنامه ریزی تولید

پیش‌بینی تقاضا

پیش بینی اولین ابزار برای برنامه‌ریزی در سازمان است. زمانی برنامه ریزی این معنا را پیدا می کند که از هم اکنون تکلیف میزان و نوع منابع مورد نیاز محدود در اختیارمان را برای آینده مشخص کنیم، در نتیجه اصلی‌ترین چیزی که باید بدانیم این است که چه مقدار تقاضا داریم یا اینکه چقدر احتمال فروش داریم که بر اساس آن میزان تولید و یا خریدمان را مشخص کنیم.

بهمین دلیل است که گفته می شود: پیش‌بینی تقاضا اولین قدم در برنامه‌ریزی است، که در برنامه‌ریزی تولید معمولا برای افق 1 ساله در نظر گرفته می‌شود. یعنی تقاضای 1 سال را پیش‌بینی می‌کنیم.

برآورد حجم بازار يا تخمين تقاضا:

دو نمونه از روشهاي تخمين تقاضا عبارتند از:

1. مصرف گذشته مبنائي براي پيش بيني مصرف آينده
2. برآورد قشر مصرف كننده و پيش بيني رشد آن

در مورد روش اول ما به اينكه چه كسي كالا را مصرف مي كند كاري نداريم و فقط از آمار مصرف اين تخمين انجام مي‌پذيرد وليكن در مورد دوم بايد نوع جمعيتهائي كه اين كالا را مصرف مي‌كنند بررسي شود. يعني از روي جمعيتي كه در ارتباط با محصول مي باشند جمعيت مصرفي آينده پيش بيني شود.

 بطور كلي در برآورد حجم بازار موارد زير مي‌بايستي مورد بررسي قرار گيرند.

1. تقاضاي جامعه داخلي براي محصولات
2. تقاضاي جامعه خارجي براي محصولات (صادرات)
3. ميزان واردات ، توليدات داخلي و سهم هريك نسبت به تقاضا
4. روند توليد و فروش طي 5 سال گذشته
5. پيش بيني حجم بازار در آينده كه معمولاً 5 تا 10 سال در نظر گرفته مي شود.

سهم قابل كسب از بازار:

يعني آن قسمت از بازار كه ما مي‌توانيم به خود اختصاص دهيم ( بازار بالقوه). اطلاعات زير در مورد بدست آوردن دقيقتر سهم بازار قابل كسب ضروري مي‌باشد:

1. بررسي شرايط كنوني موسسات رقيب و چگونگي ظرفيت و توسعه آنها در آينده، وضعيت و عملكرد مالي آنها، كيفيت محصولات آنها و نظر مصرف‌كنندگان نسبت به محصولات آنها
2. قدرت رقابت محصولات مشابه وارداتي از نظر قيمت و كيفيت و سياستهاي دولت در مورد واردات
3. وجه تمايز محصولات مورد نظر نسبت به محصولات مشابه در بازار

برای این کار روش های مختلفی وجود دارد که به دو دسته کمی و کیفی تقسیم می‌شوند:

روش های کیفی: از تجربه و قضاوت افراد خبره استفاده می‌کنند. برخی از این روش ها عبارتند از :

1. نظرخواهی از فروشندگان

2. روش توافق جمعی

3. انتظارات مصرف کنندگان

4. روش دلفی

روش های کمّی: از روش های ریاضی و آمار استفاده می‌کنند. که دسته بندی های زیر را شامل می شوند:

1. سری های زمانی: زمانیکه مقادیر فروش واقعی دوره‌های گذشته وابسته به زمان یا تابعی از زمان باشد.

_ روش نایو

_ روش میانگین

_ میانگین متحرک

_ میانگین متحرک وزنی

_ نمو هموار ساده

_ نمو هموار تعدیل شده

_ حداقل مجذورات

_ نوسانات فصلی

2. روش های سببی: اگه مقادیر فروش یا تقاضا با عاملی غیر از زمان (مثلا افزایش جمعیت یا افزایش تبلیغات یا ...) رابطه داشته باشد از این روش استفاده می‌شود. در این روش ها رابطه بین عوامل با مقدار تقاضا را پیدا کرده و فرموله می‌کنند که به آن رگرسیون گفته می شود:

_ رگرسیون خطی

_ رگرسیون غیر خطی

گردآورنده مطالب و مولف:   محمد بزازی              مشاور علمی: -                   ویراستاران:  ویدا محمدی، مرتضی محمدی