تدوین رویا و برنامه ها

چشم‌انداز شخصي

تنها چيزي كه براي شروع نياز داريم يك روياست، رويايي كه بتواند ما را در بهتر از گذشته‌ بودن ياري دهد. تنها چيزي كه بايد در وجودمان داشته باشيم باور است، باوري كه تضمين كند روياي ما به واقعيت خواهد رسيد. تنها چيزي كه بايد انجام دهيم عمل است و زمان همين حال.

مقدمه

• در وجود انسان خاطره و اميد دو چيز متفاوت و عجيب هستند اولي به گذشته نگاه مي‌كند و ديگري به آينده، ما بايد سعي كنيم پندارهايي را كه طرح‌هاي آينده ما را اثربخش‌تر مي‌كنند در ذهنمان تجسم كنيم.

 

• ما بايد مهارت تجسم‌كردن را در راستاي دستيابي به نتايج مثبت به كار بنديم، مانند قهرمان المپيك و تصوير‌سازي با جزئيات به هنگام تمرين يعني با تصور و تجسم قرار‌گرفتن در خط شروع و شنيدن صداي شليك تير، دويدن، شنيدن هياهوي تماشاگران، مشاهده خط پايان و در نهايت عبور از خط پايان و شنيدن صداي تشويق كه اين تصورات، انرژي مثبت فراوان در آن‌ها ايجاد كرده و باعث مي‌گردد اميدوارتر و با انرژي بيشتري به تمرينات پرداخته و نتيجه مطلوب‌تري به‌دست آورند.

 

• ما هم مي‌توانيم با استفاده از اين مهارت، آينده دلخواه خود را تصوير كرده و در راه رسيدن به آن برنامه‌ريزي نماييم. مي‌توان مسائل و رويدادها را قبل از وقوع، تجزيه و تحليل كرد (آينده‌سازي فعال).

 

• آينده را مي‌توان به وجود آورد و آن را به شكل دلخواه ساخت. مهم آن است كه بدانيم آينده مطلوب چيست و راه رسيدن به آن چگونه است؟ ترسيم و درك آينده مطلوب ”چشم انداز“ يا  Vision با استفاده از مهارت تجسم و عينيت بخشيدن امكان‌پذير مي‌باشد.

 

• هر چيزي را كه تصور كنيم و به آن باور داشته باشيم، همان را به‌دست خواهيم آورد. آينده خود را، خودتان شكل دهيد، وگرنه ديگري آن‌را برايتان شكل خواهد داد.

 

• آجرهاي باورهاي شما بناهاي آينده شما را خواهند ساخت اگر اين آجر‌ها هوشمندانه، محكم، متناسب، با ثبات و نظم وترتيب چيده شوند زيباترين آينده از آن شما است. بنابراين بايد رويا و چشم‌اندازي داشت و براي آن هدف‌گذاري‌هاي دقيقي انجام داد.

تعريف چشم‌انداز  (Vision)

 

آرزوي ما چيست و مي‌خواهيم به کجا برسيم؟ يك تصوير ذهني، از اين‌كه دوست داريد آينده خود را چگونه ببينيد، به‌عبارت ديگر روياي شما براي آينده‌تان چيست؟ چشم‌انداز وضعيت و موقعيت شرکت را در محيط آينده آن تعريف مي‌كند.

 

مثال

روياي من اين است که از ... تا... سال، فردي باشم که از نظر مالي ....

در زندگي شخصي و خانوادگي و تحصيلي .... باشم.

 

 

اهميت چشم انداز

• چشم‌انداز انسان را از روزمرگي نجات و به سمت آمال‌هايش حرکت مي‌دهد. اگر يک روياي بزرگ نداشته باشيم تنها به فکر اهداف کوتاه مدت خود خواهيم بود و اگر چشم روياي خود را تدوين نکرده و ننويسيم و دائم به آن ننگريم، هيچ عامل تهييج‌ کننده‌اي نخواهيم داشت و جهت رسيدن به موفقيت تلاش زيادي نخواهيم کرد

 

• چشم‌انداز کمک مي‌کند که براي يک بار هم که شده مشخص کنيم که در جنبه‌هاي مختلف از زندگي و کار خود چه مي‌خواهيم  و به دنبال چه هستيم

 

• چشم‌انداز بايد با وضعيت کنوني کاملاً متفاوت باشد. جاه‌طلبي در تعيين اهداف فردي از اهميت زيادي برخوردار است تا فرد تهييج شده، در خود احساس مسئوليت کند و با قدرت هرچه تمام‌تر به سمت هدفش پيش برود. در غير اين صورت ممکن است  فرد به سادگي در دام رضايت از وضعيت موجود بيفتد و به پيشرفت‌هاي تدريجي خود قناعت کند. حتماً اين جمله را به خاطر داريد که: براي 20 بخوان تا 18 بگيري!

 

• چشم‌انداز تصوير ذهني از آينده است، چشم‌انداز وضعيت و موقعيت شرکت را در محيط آينده آن تعريف مي‌كند.

 

• اهميت چشم‌انداز در اين است كه انسان را از روزمرگي نجات و به سمت آمال‌هايش حرکت مي‌دهد، کمک مي‌کند مشخص کنيم که در جنبه‌هاي مختلف از زندگي و کار خود به دنبال چه هستيم.

 

• جاه‌طلبي در تعيين اهداف فردي از اهميت زيادي برخوردار است تا فرد تهييج شده، در خود احساس مسئوليت کند و با قدرت هرچه تمام‌تر به سمت هدفش پيش برود.

 

• در کتب مختلف اشاره مي‌شود که فقط 10% مردم در زندگي خود هدف مشخصي دارند و كمتر از 3% مردم اهداف خود را روي كاغذ مكتوب كرده‌اند. هر وقت احساس كرديم كه در زندگي به خواسته‌هاي خود نمي‌رسيم بايد ابتدا بررسي كنيم كه جزو كدام دسته هستيم.

خصوصيات يک چشم‌انداز خوب شامل موارد زير است:

 

• موجز‌بودن

چشم انداز یک کتاب نیست بلکه متنی مختصر است که دایما بتوان آن را مرور نمود و سرلوحه ذهن خود قرار داد

• ايجاد تعادل بين مؤلفه‌هاي دروني و بيروني

در تدوین چشم انداز باید تاحدودی شرایط محیطی و توان فعلی در نظر گرفته شود و کاملا غیر واقعی نباشد(هر چند بسیار مهم است که به طور کامل هم بر اساس توان فعلی نباشد و تا حدودی رویا پردازانه باشد)

• هم‌خواني با ارزش‌ها و مأموريت‌ها

رویای مطرح شده در چشم انداز نباید با ارزش ها و باورهایمان در تضاد باشد. همچنین نباید بر خلاف ماموریت و رسالتی که در جنبه های کاری و شخصی داریم باشد

• عملي‌بودن

چشم انداز در حالی که باید رویا پردازانه باشد اما نباید کاملا غیر عملی نیز باشد. مثلا اینکه بگوییم می خواهم یک کوه را تا فردا جابجا کنم.

• الهام‌بخشي

در راستای آمال واقعی بوده و تهییج کننده باشد تا بتواند عامل محرک خوبی بحساب آید

حال چشمان خود را بسته و یک چشم انداز برای آینده خود تدوین کنید

کارگاه تعریف رویا:

1. شما تا چه حد به عزیزانتان و مسائل آنها (آسایش، رضایت، خواسته ها و ...) اهمیت داده و توجه دارید؟ تا کنون در این زمینه چه کارهایی انجام داده است؟

2. شما تا چه حد نسبت به مسائل اجتماعی (امورخیریه، حفظ محیط زیست و ...) حساس بوده و به تصویر ذهنی مردم از خود و عملکردتان اهمیت می‌دهید؟ تا کنون در این زمینه چه کارهایی انجام داده‌اید؟

3. شما در آینده می خواهید به چه سمت و سوئی حرکت کنید؟

4. می‌خواهید درآینده (تا ۵ سال آینده) به چه جایگاهی از نظر شغلی و درآمدی دست‌یابید؟

5. می‌خواهید در آینده (تا ۵ سال آینده) دارای چه ویژگی‌هایی از نظر روابط فردی و اجتماعی با دوستان و نزدیکان و سایر افراد جامعه باشید؟

6. می‌خواهید در آینده (تا ۵ سال آینده) در چه موقعیتی در مقایسه با رقبا، دوستان، آشنایان و فامیل، همکاران، افراد بالادست و زیردست خود باشید؟

اگر به ما اعتماد دارید با استفاده از روش زیر چشم انداز خود را تدوین نمایید:

برای بخش تدوین رویاها متدولوژی MAPS(Making action pans) در آمریکا و کانادا توسط وزارت آموزش و پرورش آنها توسعه یافته است. در ادامه توضیحات بیشتر ارائه می‌گردد:

• ابتدا مکان و زمان مناسبی را انتخاب کنید.

زمان تقریبی برای تکمیل این مرحله بین 1.5 تا 2 ساعت است. در این مدت زمان باید مکانی را انتخاب کنید تا امکان گرد هم آمدن حداقل 3 نفر وجود داشته باشد و محیط آرامی باشد. همه افراد باید کاملا احساس راحتی کنند و افرادی باشند که شما را خوب می‌شناسند.

• سه نقش در این فرآیند مورد نیاز است.

نقش اول: تسهیل‌گر(fACILITATOR): هدایت و راهنمایی را بر عهده خواهد داشت. فردی که این نقش را بر عهده دارد باید از مراحل متد طراحی شده آگاهی کامل داشته باشد.

نقش دوم: نویسنده: او باید اعتقادات و تفکرات را یادداشت نماید.

نقش سوم: نگهدارنده زمان: او باید هر فعالیت را تعیین و اطمینان حاصل کند که حتما مراحل زیر طی می‌گردد.

هر سه نقش می‌تواند توسط یکنفر نیز یعنی خود شما انجام شود. این وبسیات سعی می‌کند نقش تسهیل‌گری را ایفا نماید. در هیمن راستا افراد پس از تکمیل این مرحله می‌توانند مستندات خود را برای ما ایمیل کنند تا در همین راستا مشاوره‌های خاصی به آنها اعطا گردد.

• لوازم مورد نیاز:

الف- دانلود ابزار 1 از وبسایت

ب-استفاده از این ابزار بصورت پرینت یا بصورت نرم افزاری

ج – استفاده از ماژیکهای رنگی در صورتی که از نسخه پرینت شده استفاده می‌کنید.

د – غذا و میوه به اندازه لازم

 

1. گام اول(گذشته):

گذشته شخصی خود را تشریح کنید

ابزار1(از وب‌سایت دانلود نمایید)

این سوالات صرفا برای آشنایی شما طراحی شده و شما می‌توانید موارد دیگر را نیز به آن اضافه نموده و یا از آن کم نمایید.

1. گام دوم(شما چه کسی هستید):

دراین مرحله ابتدا خودتان در مورد خودتان قضاوت کنید و سپس خود را در معرض قضاوت دیگران قرار دهید.

 

ابزار شماره2(از وب‌سایت دانلود کنید)

 

1. گام سوم(ثبت رویا):

در این مرحله آنچه را که دوست دارید در آینده برای شما روی دهد را ثبت کنید.

ابزار شماره 3(از وب سیات دانلود کنید)

رویاهای خود را باید در 4 حوزه زیر مشخص نمایید:

در این مرحله با جمع‌بندی اطلاعات تدوین شده، رویاهای خود را در چهار حوزه اصلی تحصیلات – شغل و درآمد آینده- زندگی مشترک – علاقه‌مندیها و سرگرمی‌ها مشخص سازید.

 نحوه استفاده از اطلاعات گامهای اول و دوم برای تکمیل اطلاعات گام سوم یعنی ثبت نهایی رویاها بدین نحو است که با توجه به گذشته و آنچیزهایی که از گذشته دوست نداشته‌ایم و در حال نیز به آنها نرسیده‌ایم، می‌توانیم رویایی را تدوین نماییم که ما را به آن خواسته‌ها برساند. همچنین آن مواردی از زندگی خود را که در گذشته دوست داشته ولی در زمان حال از آن دور شده‌ایم نیز مورد دیگری از رویا و اهداف بزرگمان را شکل می‌دهد. این نگاه سه جانبه از جنبه‌های مختلف می‌تواند ما را در تدوین رویاهای بهتر یاری رساند.

 

اصل شماره 1:

رویاها بايد به همان نسبت كه زاده قلب شماست، پرورده مغز شما نيز باشد.

ویژگی‌های یک رویای خوب:

1- آرزویی روشن برای آینده

2- قابل درک، ساده و روشن باشد.

3-  الهام بخش، چالشی و ترغیب کننده باشد.

4- قابل باور باشد.

5- در راستای ارزشها و آرمانهایتان باشد.

6- نقطه تفاهم تمام افرادی باشدکه برایتان مهم هستند و در زندگی شما نقش بازی می کنند و رویاهای شما بر زندگی آنها تاثیر می گذارد.

7- حتی المقدور خلاصه باشد

8- محکم ولی انعطاف پذیر و آماده تغییر در زمان

 

برنامه‌ریزی اهداف

پس از نهایی سازی رویاهای شخصی باید هر رویا را که به عنوان یک هدف کلان شناخته می‌شود به اهداف جزیی و خرد تفکیک نمود تا بتوان آنها را دقیق‌تر برنامه‌ریزی نمود.

فرض کنید یکی از چشم اندازهای 1 ساله ما در حوزه تحصیلات، ادامه تحصیل در یک دانشگاه خارجی است. لذا اهداف خرد آن به صورت زیر خواهد بود:

هدف1- اخذ مدرک زبان تا تاریخ....

هدف2- اخذ پذیرش تا تاریخ.....

هدف3- اتمام تحصیل و تصفیه حساب با دانشگاه کنونی تا تاریخ...

هدف4- ...

 

به مثالی دیگر از حوزه شغل و درآمد توجه نمایید:

رویا 5 ساله در این حوزه: کسب موقیعت مدیریت در شرکت و افزایش درآمد بیشتر از ...  در ماه

هدف1- اخذ مدارک حرفه‌ای ... و ... تا تاریخ ...

هدف2- افزایش توانمندی مدیریتی با گذراندن دوره....تا تاریخ....

هدف3- کسب رتبه سرپرستی تا تاریخ ...

 

لازم به ذکر است همانگونه که یک رویا خوب باید دارای ویژگیهای خوبی باشد، یک هدف خوب نیز باید دارای مشخصات خاصی باشد که در ادبیات مدیریت به اصطلاح می‌گویند باید SMART باشد. که مخفف کلمات زیر است:

S (Specific: هدف باید مشخص و معین باشد. برای تعیین یک هدف خوب نباید کلی گوئی کنید.مثلا نباید هدف خود را پولدار شدن ، ادامه تحصیل دادن در نظر گرفت بلکه باید دقیقا مشخص شود طی مدت زمان مشخص می خواهید چقدر پول داشته باشید و یا در چه رشته تحصیلی و در کجا ادامه تحصیل دهید. (در خصوص رویا نیز همینگونه است با این تفاوت که مدت زمان آن طولانی‌تر و حوزه آن نیز وسیعتر است. به همین دلیل چشم انداز را مجموع اهداف کلان می‌نامیم).

M(Measurable: هدف باید قابل اندازه‌گیری باشد. یعنی تا جایی که امکان دارد با شاخص‌های صرفا کیفی بیان نشده باشد و کمی باشد تا بتوان میزان پیشرفت و دستیابی به آن را اندازه‌گیری نمود. مثلا اینکه بگوییم تا فلان موقع در فلان زمینه می‌خواهم جزو بهترین‌ها باشم، چندان هدف قابل اندازه‌گیری نیست چرا که اگر سوم یا دهم هم بشوم معلوم نیست که چه میزان به هدف خود نزدیک شده‌ام زیرا می‌توان بهترینها را 3 نفر اول یا 10 نفر اول بحساب آورد. لذا بهتر است بگویم می‌خواهم حداقل نفر سوم بشوم.

A(Achievable: هدف باید قابل دسترس باشد. هر چند که بر طبق توضیحات ارائه شده رویا باید کمی چالش برانگیز بوده و دستیابی به آن سخت باشد ولی اهداف جزیی که در راستای رویا تدوین شده است نباید غیر واقعی و بسیار دور از دسترس باشد. به عنوان مثال اگر رویا یا هدف کلان در حوزه در آمد آینده 1 ساله افزایش درآمد شخصی به میزان دو برابر باشد، اهدافی که برای رسیدن به آن تدوین می‌شود نباید غیرواقعی باشد مثلا نباید بگوییم که در ماه اول به این رویا دست خواهم یافت.

R(Relevant: هدف باید وابسته باشد. هدف نباید به حل یک مساله جزیی بپردازد. بلکه باید وابسته به مسایل اصلی زندگی و رویاهای اصلی تدوین شده باشد.

T(Time-limited: یکی از مشخصات یک هدف خوب این است که باید زمان شروع و پایان مشخصی داشته باشد. این امر کمک می‌کند تا از ساده گرفتن هدف جلوگیری گشته موجب تلاش بیشتر در زمان مشخص گردد و نیز در آینده (در مرحله کنترل) بتوان عملکرد خود رامورد ارزیابی دقیق‌تری قرارداد.

 حال که با فلسفه و مشخصات تدوین اهداف آشنا گشتید، ابزار 4 را دانلود نموده و اهداف خود را به همراه زمانهای شروع و پایان برنامه‌ریزی شده و هزینه پیش‌بینی شده مورد نیاز و نیز شاخص کیفیت اهدافتان(یعنی در چه حالتی آن هدف را دستیافته در نظر می‌گیریم) را در جدول فوق تکمیل نمایید.

(ابزار شماره4 )

گردآورنده مطالب و مولف:   محمد بزازی و مهام الدین طباطبایی